ÜYEP

Anadolu Üniversitesi ve TÜBİTAK desteğiyle Anadolu Üniversitesi Üstün Zekâlıların Eğitimi Anabilim Dalı Başkanlığı tarafından 2007 yılında bir program olarak kurulan ÜYEP, 2014 yılında uygulama ve araştırma merkezine dönüştürülmüştür. Kapsam olarak Türkiye’deki ilk ve tek program olma özelliğini taşımaktadır.

Merkezin genel amacı zeka, üstün zeka ve yaratıcılık alanlarında bilimsel araştırmaların yürütmek, zeka ölçümleri yoluyla üstün yetenekli öğrencileri tanılamak ve öğrencilerin entelektüel potansiyellerini en üst düzeye taşımalarına yardımcı olacak farklılaştırılmış eğitim ve rehberlik hizmetleri sunmaktır. ÜYEP, öğrencilerin yeteneklerini keşfettikleri, kendilerini geliştirme olanağı buldukları eğitsel ve sosyal bir ortamdır. ÜYEP sınıflarında geleceğin bilim insanlarının tohumları atılmaktadır.

ÜYEP Eğitim İlkeleri

• Bütün öğrencilerin potansiyelleri değerlidir. İyi eğitim, öğrencilerin çoğunun başarı düzeyini ve öğrenme doyumunu en azından bir alanda önemli derecede artırır.
• Bazı öğrenciler çok erken yaşlarda üstün yetenek ve üstün başarı gösterirler. Gerek duydukları destek sağlandığında bu öğrencilerin çoğu yeteneklerinin gelişimini yaşamları boyunca da devam ettirirler ve olağanüstü başarı elde ederler.
• Yetenek gelişimi yaşam boyu sürer. Çocuklar büyüdükçe daha önce fark edilmeyen potansiyelleri ya da gelişmemiş olan yetenekleri gün yüzüne çıkmaya ve çeşitli alanlarda daha belirginlik göstermeye başlar.
• Yeni fırsatlar yeteneğin ortaya çıkmasını ve zaman içinde gelişmesini sağlar. Hiçbir delil görülmediğinde dahi yeteneğin olmadığı iddia edilemez. Anlık delilin olmaması delilin ebediyen olmayacağı anlamına gelmez.
• Üstün yetenekli öğrencileri tanılamanın amacı sınıflamak, etiketlemek ya da merakı gidermek için değil yeteneği geliştirici uygun eğitim fırsatları yaratmak içindir.
• Öğrencilerin yeteneklerinin ve ilgilerinin doğru olarak belirlenmesi tek seferde ve tek kaynaktan elde edilen bilgi ile yapılabilecek bir iş değildir. Doğru tanılama çeşitli kaynaklardan bilgi toplayarak ve bu sürecin sürekli ve kapsamlı olması ile mümkündür.
• Yetenek araştırmalarının öğrencilerin karakteristik özelliklerini ve bu özelliklere paralel olarak öğrenme gereksinimlerini belirlemeye ağırlık vermesi öğrenciler için yapılabilecek olan ‘en iyi’ üzerine yoğunlaşmamıza yardım eder.
• Özel yeteneklerin kullanıldığı etkinliklere ve deneyimlere katılım, söz konusu yeteneklerin tanılanması ve geliştirilmesi için etkili bir başlama noktasıdır.
• Yaratıcı üretkenlik üstün yeteneğin olgunlaşmış biçimidir. Zamanla potansiyel üstün yeteneğe, üstün yetenek de yaratıcı üretkenliğe dönüşür. Potansiyelden yaratıcı üretkenliğe erişim hem sıra dışı olma (yeni deneyimlere açık, meraklı, riskçi, olasılıkçı vb) hem de disipline olma mücadelesini eş zamanlı olarak gerektirir. Yaratıcı üretkenlik değeri olan nitelikli ürünler ile kendini gösterir.     
• Öğrencilerin özel yeteneklerinin ve öğrenme stillerinin bilinmesi, öğretimin uygun bir şekilde yapılandırılması, bu yeni ortam içinde öğrencinin yeteneğini keşfedebilmesi ve etkin bir şekilde kullanabilmesi için son derece önem arz eder.
• Yetenek, yalnızca okulda değil bireyin aktif olarak etkileşim içinde bulunduğu ve yeteneğini kullandığı her yerde gelişir. Yetenek gelişimi, okulun yanı sıra aile başta olmak üzere toplumun diğer unsurlarının da eğitime katılımını gerektirir.
• Yetenek gelişimi bireyin zihinsel yatırımını, sebat etmesini, sürekli çalışmasını, disipline olmasını ve iş ahlakı kazanmasını gerektirir.
• Etkili olan yetenek gelişim programlarının hizmet düzeyleri ve fırsatları çeşitlilik içerir. Bu tür fırsatlar günlük okul programına destek olarak değil günlük okul programını daha da genişleten, geliştiren ve üst düzeye taşıyan niteliktedir.
• Yetenek gelişimi çeşitli alanlardan personelin ortaklaşa çalışmasını ve yükümlülük almasını, profesyonelce planlar yapmasını ve uygulamaların süreklilik arz etmesini gerektirir. Kısa vadeli uygulamaların ve planların yetenek gelişimine ya hiç ya da çok az katkısı olur.
• Öğrencilerin yeteneklerine, becerilerine ve ilgilerine dair hem bireysel hem de grup profillerinin oluşturulması yetenek gelişimi ile ilgili olarak yapılması planlanan uygulamaları önemli derecede bilgilendirici bir süreçtir. Yetenek gelişimi planlamalarına rehberlik etmesi amacıyla test, derecelendirme ölçekleri, performansa dayalı değerlendirmeler, gözlemler, portfoloyo ve özdeğerlendirme gibi bilgilendirici araçlar kullanılır.
• Öğrencilerin kendi yeteneklerini ve ilgi alanlarını tanımaları ve kendilerine ait bu bilgiyi bireysel amaçların belirlenmesinde ve mesleki planlamaların yapılmasında kullanmaları yetenek gelişimi uygulamalarının önemli bir vazifesidir.
• Diğer yetişkin eğitimi ve yaşam boyu öğrenme uygulamalarında olduğu gibi yetenek gelişimi uygulamalarında da gelişime ve yeniliğe süreklilik kazandırılması ve bunların başarılması yetenek gelişimi programlarının bütün personelinin profesyonel gelişimlerinde süreklilik gerektirir.